گیربکس صنعتی، ماشینی جهت افزایش یا کاهش سرعت دستگاه ها است. از این قطعه در صنایع گوناگون برای کنترل سرعت و افزایش قدرت موتور بهره می گیرند. دستگاه های صنعتی برای تأمین نیروی خود به این وسیله نیازمند هستند، در حقیقت این قطعه وظیفه انتقال نیرو و همچنین افزایش آن را در زمان تعیین شده بر عهده دارد البته افزایش نیرو به منزله افزایش گشتاور گیربکس می باشد. اگر بخواهیم به شکل آسان تر این وسیله را بررسی کنیم میتوان گفت این قطعه با دریافت نیرو ازالکتروموتور و منتقل کردن آن به قسمت های درنظر گرفته شده با توجه به مقدار نیروی مورد نیاز عمل می کند.
گیربکس چیست
چرخ دنده ها که با چرخیدن، نیروی وارده را منتقل می کنند از اجزای بنیادین سیستم داخلی گیربکس ها می باشند. بدنه این قطعات که اجزایی مانند چرخ دنده ها در آن قرار می گیرند، معمولا از آلیاژ محکمی مانند چدن می سازند تا از زنگ زدگی نیز جلوگیری شود. از دیگر قسمت های اصلی این وسیله شافت ها هستند که هم ورودی می باشند و هم خروجی. معمولا جنس این قسمت از این قطعات، آلیاژی از فولاد است که از استحکام بالایی برخوردار میباشد تا توانایی تحمل وزن شافت ها را داشته باشد. وظیفه این محور منتقل کردن گشتاور از محور محرک به محور متحرک است. روی این محور تعدادی چرخ دنده وجود دارد که با محور یک پارچه هستند. قسمت انتهایی این قسمت، هم پوشاننده قسمت کنترل روغن می باشد تا از ریختن روغن به محیط خارج از آن جلوگیری شود.
این وسیله در صنایعی مانند غذایی، دارویی، شیمیایی، مس، فولاد، نفت و گاز و به طور کلی پتروشیمی، سنگ و کاشی و یا سرامیک و همچنین در موارد صنعتی کوچکتر مانند بالابر ها یا آسانسورها، اهرم های یاری کننده، جرثقیل ها، قرقره های حمل اجسام، و یا چرخ دنده های بزرگ صنعتی، توربین های بزرگ و …. کاربرد دارد.
اجزای داخلی گیربکس
چرخدنده ها: از اجزای اصلی این بخش می باشند که با توجه به نوع گیربکس، شکل و جنس آن ها متفاوت است.
پوسته: دنده ها درون آن قرار می گیرند و جنس آن معمولا از چدن است.
شافت: این شافت ها می توانند به صورت سوراخ (Hollow) و یا شافت (Solid) باشند و جنس آن ها از فولاد می باشد.
بیرینگ (Bearing) یا یاتاقان: برای تحمل بار های شعاعی و محوری شافت های گیربکس استفاده می شوند.
نشت بند (Seal) یا کاسه نمد: برای حفاظت بیرینگ ها از عوامل محیطی مانند گرد و غبار و نگهداری از روغن داخل پوسته استفاده می شود.
انواع گیربکس
این قطعه صنعتی چندین نوع دارد که شامل نوع حلزونی، شافت دار (که دو نوع شافت مستقیم و شافت غیر مستقیم هستند) مدل چند عددی یا مرکب، مدل خورشیدی، آویز یا کرانویل و یا رپ هر کدام آن ها در صنعت و حرفه خاصی به کار برده می شوند و مناسب هستند. در جهان امروز کشورهای های بسیاری دست به اقدام ساخت گیربکس های صنعتی زده اند که ایران نیز یکی از این تولید کننده های با اهمیت به شمار می رود.
پر مصرف ترین نوع گیربکس در صنعت نوع حلزونی آن است این وسیله از یک ماردون فولادی که یک چرخنده حلزونی از جنس برنز دارد، تشکیل شده است. نوع آویز این وسیله نیز به دلیل چند محور بودن توانایی بسیاری دارد، همچنین نیازمند گشتاور بالا است که به صورت دائمی عمل می کند. گیربکس خورشیدی نیز در انواع صنایع برای کاهش یا افزایش دور، در صورت بالا بودن نسبت تبدیل و توان بسیار بالا در محیط های محدود و راندمان بالای آن قابل استفاده هستند.
در هنگام انتخاب کردن گیربکس های صنعتی باید به این نکته توجه نمود شرایط محیطی که گیربکس صنعتی در آن قرار می گیرد از نظر دما، رطوبت هوا، سرمای بیشمار یا گرمای بیشمار و… چگونه است. همچنین باید به نوع توان و مقدار گشتاور نیز دقت کامل نمود تا انتخاب این قطعه از هر جهت مناسب محیط باشد.
مقالات مرتبط: